Jak podnieść poczucie własnej wartości?
Niedowartościowanie jest plagą współczesnego społeczeństwa. Jak wynika z raportu Real Girls, Real Pressure: National Report on the State of Self-Esteem, aż 65% badanych amerykańskich dziewcząt żyje w przekonaniu, że są nie dość dobre lub nie dorównują społecznym standardom. Wedle innych danych, już w wieku trzynastu lat 53% dziewczynek jest niezadowolonych ze swojego wyglądu. W ciągu następnych czterech lat liczba ta wzrasta do… 78%! Zaniżone poczucie własnej wartości nie dotyczy jedynie cech fizycznych. Tyczy się także (lub przede wszystkim) funkcjonowania w społeczeństwie, kompetencji, inteligencji i wielu innych czynników. Często jest też znacznie głębszym problemem, niż z pozoru może się wydawać.
Dlaczego tak się dzieje? Przyczyn może być wiele.
Zaniżone poczucie własnej wartości – skąd się bierze?
Dr Suzanne Lachmann, psycholożka kliniczna z Nowego Jorku, na łamach magazynu Psychology Today wskazuje 10 głównych przyczyn niskiej samooceny. Są to głównie błędy i nadużycia ze strony opiekunów w okresie dzieciństwa i dorastania, odciskające największe piętno na psychice młodych ludzi. Ale nie tylko. Do głównych przyczyn niskiego poczucia własnej wartości należą:
- Ciągła krytyka i brak uznania dla wysiłków i osiągnięć dziecka ze strony autorytetów (rodziców, opiekunów, wychowawców itp.);
- Brak zaangażowania i uwagi ze strony opiekunów;
- Konflikty między autorytetami;
- Brak wsparcia w nowych wyzwaniach szkolnych;
- Trauma;
- System wierzeń (np. religia wpędzająca w ciągłe poczucie życia w grzechu);
- Nierealistyczne oczekiwania społeczeństwa i mediów.
Trzy pozostałe przypadki obejmują nękanie w szkole:
- Połączone z nękaniem w domu,
- W sytuacji, gdy opiekunowie nie wykazują zainteresowania problemem,
- Gdy rodzice są nadopiekuńczy.
Ten brzydal w lustrze
Jedną z najskuteczniejszych metod poprawy samooceny jest podejmowanie wartościowych działań. Może to być wolontariat, ambitna praca, edukacja, rozwijanie unikalnych pasji i talentów. Bardzo ważna jest dbałość o siebie – o swoje zdrowie, samopoczucie, komfort i tryb życia. U osób o niskim poczuciu własnej wartości częste jest zaniedbywanie się fizycznie i psychicznie. Pojawia się brak chęci do podejmowania działań dla własnego dobra i przyjemności, popadanie w marazm. Dominuje u nich przekonanie w stylu “I tak wyglądam jak kupka nieszczęścia, niezależnie od tego, co ze sobą zrobię”. Prowadzi ono do kolejnych zaniedbań i w efekcie pogłębiania się stanu niechęci do siebie. Tyczy się to także zaniedbań emocjonalnych, intelektualnych i społecznych. Skoro jestem beznadziejny, to po co mam zabierać innym czas? Po co mam się uczyć, iść na studia, czytać książki? Przecież i tak jestem tępy i głupi.
Zaprzyjaźnij się ze sobą
Gdy występuje tak głęboki poziom niedowartościowania, należy zwrócić szczególną uwagę na jego przyczyny i możliwości zmiany rządzących nami schematów. To nieprawda, że tego stanu nie da się odwrócić. Wszystko zależy od naszej chęci zmiany i pracy nad sobą, nad relacją i przyjaźnią z własnym ciałem i umysłem. Czy nam się to podoba, czy nie, każdy z nas spędza całe życie tylko z jedną osobą – z sobą samym. I od tej relacji zależy jakość kontaktów ze wszystkimi innymi ludźmi oraz całokształt naszego życia.
Gdzie szukać pomocy?
Jeżeli potrzebujesz wsparcia w związku z niskim poczuciem własnej wartości, czujesz się nieważny, zbędny w społeczeństwie, masz ciągłe poczucie winy i wrażenie, że inni Cię nie doceniają, wciąż czujesz się krytykowany i atakowany – przez innych oraz samego siebie – nie bój się skorzystać z pomocy terapeuty. Może pomóc Ci w przyjaznej atmosferze zrozumieć przyczyny problemu i pokierować w procesie zmiany. Możesz skorzystać także ze specjalnych warsztatów, grup wsparcia i szkoleń.
Często nasze poczucie wewnętrznego wstydu i niedopasowania nie wynika wcale z naszej winy. I tylko czeka, aby dać się wyrazić, a następnie nas opuścić, zostawiając miejsce na bardziej budujące i rozwojowe uczucia.