Uważność, czyli…?
Uważność (ang. mindfulness) może budzić w nas wiele skojarzeń — od jogi, medytacji, buddyzmu, przez próby odprężenia się i myślenia o „niczym”, do zwykłego skupiania na czymś uwagi. Oczywiście, zazwyczaj tych skojarzeń mamy wiele. Czy wszystkie są słuszne? Czym jest uważność i dlaczego stała się tak popularna?
Czym jest uważność?
Nie jest łatwo zdefiniować uważność w sposób jednoznaczny i nie istnieje jedna konkretna definicja tego terminu. Mówi się, że uważność to „szczególny rodzaj uwagi, skierowany na teraźniejszość” albo „świadomość bieżącego doświadczania”. Czasem określa się ją również jako „sztukę świadomego życia”. Początki uważności sięgają lat 70. Wtedy to Jon Kabat-Zinn opracował treningi MBSR (Mindfulness Based Stress Reduction), oparte na buddyjskich praktykach medytacji. Miały one pomagać w zmniejszaniu odczuwania napięcia i stresu. Okazały się skuteczne, a uważność zaczęto wykorzystywać w wielu nurtach psychoterapii (szczególnie w poznawczo-behawioralnej).
W praktyce uważności istotne jest świadome przeżywanie teraźniejszości, skupianie się na tym, na co mamy wpływ i uznanie tego, czego zmienić w żaden sposób nie możemy. Staramy się akceptować wszystkie nasze aktualne przeżycia i odczucia (także te bardzo trudne). Uczymy się rozpoznawania i nazywania naszych emocji, uczuć, szukania w sobie oparcia i stabilizacji. To wszystko ma nam pomóc w elastycznym, dostosowanym do naszych możliwości i do sytuacji zewnętrznej, reagowaniu na wydarzenia „tu i teraz” i nauczeniu się regularnego dbania o siebie.
Co daje mindfulness?
Regularne praktykowanie uważności sprawia, że efektywniej radzimy sobie w sytuacjach stresowych, dzięki czemu odczuwamy mniej stresu i napięcia. Uczymy się również, jak się skutecznie relaksować. Mindfulness poprawia również umiejętność skupienia uwagi i zwiększa samoświadomość, co umożliwia lepszy kontakt z własnymi emocjami. Sprzyja lepszemu rozumieniu siebie i poprawie naszej samooceny. To może pozytywnie wpływać na nasze relacje z innymi i naszą umiejętność słuchania drugiej osoby. Oprócz oddziałania na umysł, uważność korzystnie wpływa również na nasze ciało. Pomaga w zasypianiu, obniża ciśnienie krwi, może również pozytywnie wpływać na układ odpornościowy. Zwiększa także nasze umiejętności radzenia sobie z chronicznymi bólami.
Czego się spodziewać na treningu uważności?
Techniki w praktyce mindfulness różnią się w zależności od celu, który chcemy osiągnąć, inaczej również będzie wyglądał trening MBSR (który jest oparty na pewnych standardach), a inaczej otwarta praktyka uważności online. W pierwszym przypadku możemy się spodziewać medytacji wykonywanej w różnych pozycjach (leżącej, siedzącej a nawet podczas chodzenia), natomiast w praktyce online medytacja odbywa się najczęściej w pozycji siedzącej. Podczas takiej praktyki próbujemy zauważać, co w danej chwili myślimy, co czujemy. Uczymy się przyjmowania i akceptowania doznań ze swojego ciała, a także świadomego oddychania. Wprowadzane są również elementy jogi ukierunkowane na zwiększanie świadomości ciała.
Mindfulness stał się popularną metodą redukcji stresu i nie tylko. Na pewno nie każdemu będzie ona odpowiadać, choćby ze względu na brak ruchu i panujący podczas praktyki spokój. Jednak ma ona również szereg zalet. Dlatego warto sprawdzać, jak taka praktyka wygląda, czy nam odpowiada? Może będziemy mogli wziąć z uważności coś dla siebie?